Anny Versnel Assendelft 25 april 1932-9 september 2018 Enkhuizen
Anny was al lang voor de oprichting van de Vereniging aan het knippen en ze gaf er cursussen in. Ze was actief in de knipkring Enkhuizen. Voor velen maakte ze een gelegenheidsknipwerk. De randmotieven waren haar sterke punt.
| Literatuur |
|
Thekla Voorink, Winterswijk 1920-2003 Winterswijk
Als kunstzinnig meisje begon Thekla Overweg aan de kunstacademie, maar het werd oorlog en de opleiding kon ze niet afmaken. Wel trouwde ze in die tijd. Ze werd actief in allerlei maatschappelijke projecten. Bij de oprichting van de Vereniging sloot ze zich meteen aan; het knippen hoefde ze niet te leren. Vanuit Winterswijk sloot ze zich aan bij de knipkring Arnhem en liet zich inspireren door wat anderen maakten. Haar werk was meestal uit zwart papier, soms, gekleurd, maar niet symmetrisch. Ze heeft vaak haar werk tentoon kunnen stellen.
| Literatuur |
|
Ans Firet-Hageraats, 1922-2008
Ans was een alom gewaardeerd knipster in de kringen van Oosterbeek-Heteren en Ede-Bennekom. Ze heeft enige tijd in het bestuur van de Nederlandse Vereniging voor Papierknipkunst gefunctioneerd.
| Literatuur |
Ans Firet, Kerstkaart 1988
Ans Firet Nieuwjaarskaart 1995
Jo van Velsen, 1914-2007
Jo leerde het knippen uit het boekje Leer knippende zien van Irma Kerp (1970). Twee jaar later knipte ze onderstaand boeket. Als een van de volgers van Kerp exposeerde ze op de tentoonstelling in ‘t Spant te Bussum, 1982 en werd een enthousiast lid van de Vereniging. Ze demonstreerde veel, en opvallend, ze knipte met haar linkerhand! Haar werk is vaak gevat in ronde of rechthoekige figuren, met bloemen (kleedjes, hartenbrieven). Bloemen verbeeldde ze later veel gedetailleerder. Met kerst knipte ze sterren. Voorbeeldfiguren inspireerden haar (sint Franciscus, Sint Hubertus); niet voor niets koos ze die, want ze was een actief natuurgenieter en wandelaar. Na haar pensionering als voorlichtster voor huishoud- en gezinszaken, later ook in radioprogramma’s, werd schilderen haar zoveelste liefhebberij. Verwondering was haar trefwoord.
| Literatuur |
Cornelis Joan Matthijs Acket, Terschelling 1882-1973 Bussum
Hij bezocht de Kweekschool voor de Zeevaart, maar werd (op verzoek van zijn vader) ontslagen in de tweede klas, “wegens tegenzin in het zeemansvak”. Hij werd kantoorbediende bij de Rijksverzekeringsbank te Amsterdam en trouwde in 1908 met Gijsbertha Blijdenstijn. Ze gingen wonen in Schoten bij Haarlem.
Tijdens de vier jaar durende oorlog gold algemene mobilisatie en moesten de militairen allerlei klussen opknappen en ze verveelden zich. In 1915 verbeeldde Acket dat treffend in een schimmenspel met 41 episoden; de officier Jouke Broer Schuil maakte er geestige teksten bij. Het geheel verscheen als “Met de Eerste Compagnie op Mobilisatie” en het werd later nog eens uitgegeven als “Mobilisatie herinneringen van een landweerman”.
Waarschijnlijk is het bij deze productie van schaduwbeelden gebleven; hij is nog wel blijven tekenen, maar over zijn verdere leven is weinig bekend.
| Literatuur |
Egbert Seubring, Groningen 1927-? Velp
Leerde zichzelf allerlei kunstnijvere technieken, waaronder papierknippen. In 1967 werden 14 van zijn werkstukjes gebruikt voor een sprookjesboekje Pi-Frik door Rolf Henderson (uitg. Tor, Velp).
Elly Nannenga-Bremekamp, Soerabaja 1916-1996 Doorwerth
Op 3-jarige leeftijd verhuisde Elly -na het overlijden van haar moeder- naar Zuid-Afrika. Haar vader heeft haar steeds gestimuleerd om creatief bezig te zijn. In 1930 bezochten vader en dochter in zes maanden Nederland en vier andere Europese landen; hij liet haar veel musea zien. Voor de middelbare school ging ze naar een kostschool in Pretoria, later naar Engeland. Ze studeerde biologie, net als haar ouders hadden gedaan. Ze ging werken in een botanisch laboratorium in Wageningen en later bij Organon. Te midden van een druk gezin, haar man was ook bioloog, schreef ze een boek over slijmzwammen, dat in 1974 werd uitgegeven. Rond 1984 ontdekte ze het papierknippen en sindsdien heeft ze dagelijks knipsels ontworpen en gemaakt, meestal op A4 formaat. Elly was heel creatief en productief. Haar onderwerpen waren divers, maar de natuur speelde een grote rol. Ook knipte ze met twee kleuren papier éen voorstelling, waarmee ze, iets verschoven, een speels effect verkreeg.
| Literatuur |
Freerk van der Wal, Oudega 1946-2014 Appelscha
Freerk heeft de schaar overgenomen van zijn vader Hendrik en hij werkte in vrijwel dezelfde stijl, al vanaf dat hij een jongetje was. Het echte knippen is begonnen toen hij 35 was, sinds 1980‘, Heit hield er mee op en verwees bij een verzoek om ergens te knippen naar zijn zoon. Freerk maakte nooit een tekening: “het ontwerp dat ik uitknip zit in mijn hoofd”. Hij knipte met een doodgewone huishoudschaar, waarvan hij de punten geslepen had. Daarbij gebruikte hij stevig zwart of wit papier. “Met een kleine schaar kan ik niet werken omdat ik grote handen heb. Er gaat bijna nooit wat fout. Ik knip eerst de moeilijke delen uit het papier, daarna kan er bijna niets meer misgaan. Het komt zelden voor dat ik opnieuw moet knippen”. Freek heeft er nooit over gedacht om van zijn hobby zijn beroep te maken. “Ik ben grondwerker en soms straatmaker. Dat werk vind ik leuker dan kunstknippen. Knippen doe ik alleen als ik er zin in heb” Net als zijn heit, had hij grove handen gekregen door het grondwerk, maar toch kwamen de “printsjes” achter elkaar tussen zijn vingers uit ritselen. Ook hij werd in zijn woonplaats Frieschepalen de “Printsjeknipper” genoemd en het gezellige kletsen had hij van geen vreemde. Het zit er in: ”Kinst it of kinst it net’ en ‘knippen is een vaardigheid die men maar tot op zekere hoogte kan leren. De maesten dy’t begjinne mei in swaan, halde in reidhintsje (waterhoentje) oer”. De schaar ging mee naar het werk. “In de pauze knip ik wel eens een portretje. Soms haal ik een grapje uit. Toen ik een paar serieuze portretjes had gemaakt, knipte ik een ezelskop voor een collega. De man keek vreemd op toen hij zijn portret zag”.Freek heeft zich ook gespecialiseerd in het knippen van levensbomen die families tot onderwerp hebben. Hij tuigde de bomen op met symbolen zoals dierenfiguren. De vertakkingen bevatten silhouetten van de familieleden. Hij gaf wel vijftig demonstraties voor vrouwenverenigingen per jaar, maar voor onze Vereniging heeft hij bedankt als lid. “Veel te veel vrouwen”…
| Literatuur |
|
Freerk van der Wal, Leeuwarder Courant, 26 aug 1983
Line Huizenga-Onnekes, Vierhuizen (Ulrum) 1883-1956 Ten Boer
Eilina Johanna Onnekes trouwde in 1909 met een landbouwer, Jan Hendrik Huizenga en het paar vestigde zich in Ten Boer. Zij richtte er een afdeling Vrouwenkiesrecht op. Line had interesse in traditionele gebruiken van het Groningse platteland. Zo kwam haar een schriftje onder ogen met verhalen van een huisnaaister, Trijntje Soldaats uit 1800, die zijn in 1928 in druk uitgaf. Andere publicaties volgden. Achter de erenaam ‘folkloriste’ schuilt een manier van onderzoek die haast wetenschappelijk te noemen is, maar soms ook neigt naar spirituele volkskunde.
In 1983 kregen Joke en Jan Peter Verhave van een zoon van Line een koffer vol brieven en aantekeningen over knipwerk in beheer. Die had naast haar sterfbed gestaan in 1956. Daaruit bleek, dat zij kort na de oorlog geboeid was geraakt door knipwerk en onderzoek is gaan doen. Ze begon een samenwerking met Wiecher Tj. Lever, toen een beginnend knipper en verzamelaar in Muntendam. Beiden hadden ze eenzelfde benadering: ze bezochten mensen die knipwerk bezaten of maakten, schreven erover, onder andere in het tijdschrift Hobby en gaven voordrachten. Ze wisselden hun gegevens en het plan groeide voor een gezamenlijk boek; Lever heeft een geknipt ontwerp voor de omslag gemaakt met de titel Knipkunst, Oud en Nieuw. Maar ze waren toch heel verschillende persoonlijkheden, de een welgesteld en breed ontwikkeld, de ander eenvoudiger en selfmade. Op religieus gebied was Lever streng en stellig, en dat botste met de veel bredere en tolerante gedachtewereld van Line. Ook hun visie op wat volkskunst is verschilde nogal. Zo is het gezamenlijk boekproject gestopt, maar ze bleven elkaar schrijven. Line is verder gegaan en in de koffer vonden we een stapel dicht getypte papieren: een manuscript voor een boek over de geschiedenis van het knippen. De titel was Juweeltjes van Knipkunst. Het bleek een schatkamer vol met tot dan toe ongekende gegevens over knippers en hun werk, van de zeventiende tot de twintigste eeuw: resultaat van jaren van origineel onderzoek. Het was toen al duidelijk dat veel details achterhaald waren en van publicatie werd afgezien. De Verhaves hebben heel veel gegevens kunnen verwerken in de boeken Geknipt! (2008) en Het scherp van de snede (2023).
Lines speurwerk naar volksverhalen en knipsels wordt in onze tijd, met aandacht voor bijzondere vrouwen in een mannenwereld, zó gewaardeerd dat zij binnenkort het onderwerp wordt van een proefschrift aan de Universiteit van Groningen. En vanwege het belang voor de geschiedschrijving van de knipkunst is het originele manuscript digitaal openbaar gemaakt.
Lies Markus-Burk Ned. Indie 1919-2003 Tiel
Lies had al een heel leven achter zich, toen ze een knipcursus bij Irma Kerp in Bussum volgde. Ze werd enthousiast, en merkte dat er veel meer knippers in Nederland waren, die geen contact met elkaar hadden. Geassisteerd door haar man Ted startte ze het Nederlands Informatie-Centrum Knipkunst (NICK). Ze werd lid van een comité dat in 1982 een tentoonstelling over knipkunst organiseerde in ‘t Spant te Bussum. Lies schreef een verslag over dit “overweldigend” geslaagde evenement. Er werd begonnen met de Knip-Pers, waarvan Lies de eindredactie op zich nam. Op 23 april 1983 werd de Vereniging tot bevordering van de Papierknipkunst in Arnhem opgericht, een kroon op het werk van Lies. Ze bleef actief tot 2001.
De vereniging heeft met extra bijdragen van leden een fonds opgericht dat haar naam draagt en waarmee allerlei knip-activiteiten worden mogelijk gemaakt.
| Literatuur |