Atie Willemse, Knip-Pers 2001-2

afb. 1, Aafje de Gee, 1980, 5 x 14 cm

 

“Papierknippen is een boeiende en goedkope hobby. Met slechts papier en een schaartje zijn ware kunstwerkjes te maken.” Deze uitspraak is van Atie Willemse‑Kammenga uit Bennekom, die al meer dan 20 jaar bezig is met papierknippen en in de regio allerlei activiteiten heeft ontplooid om aan de papierknipkunst meer bekendheid te geven. Een naamknipsel, gemaakt door Aafje de Gee, voor haar verjaardag in 1980, gaf de aanzet om te leren knippen. Zij volgde lessen bij To van Waning, die in het Dorpshuisje van Bennekom heel enthousiast les gaf. Na de lessen bij To volgde Atie een knipcursus bij Suus Houtman.

 

 

afb. 2, tie Willemse, uithangbord van ‘de knipschool’. 15 x21 cm

 

 

Op beide cursussen leerde zij de beginselen van de papierknipkunst en handigheidjes in de techniek van het knippen. De deelnemers van deze cursus waren zo enthousiast dat zij in 1982 een knipkring vormden om met elkaar verder te gaan knippen. Dit was de eerste Bennekomse Knipkring; er zouden er nog enkele bijkomen.

 

 

 

afb. 3, Atie Willemse, opdracht voor de knipkring: ieder dier zijn woonplezier. 13 cm in doorsnee

Met een groepje knipsters ging Atie kniplessen volgen bij mevrouw I.G. Kerp‑Schlesinger in Bussum. Mevrouw Kerp gaf op geheel eigen manier les. Ze gaf geen voorbeelden aan de cursisten, maar liet hun eigen verbeelding werken. Je mocht niet voortekenen; er moest uit zwart papier geknipt worden; er mocht niet met kleuren gewerkt worden, want het knipsel zelf moest iets uitdrukken en duidelijk weergeven wat je ermee bedoelde zonder de invloed van kleuren. Mevrouw Kerp zei daarover: “Met moet iets van zijn eigen fantasie in het kunstwerk leggen”.

 

afb. 4, Kasteel Hoekelum in Bennekom is sinds 1946 in gebruik als Luthers Buitencentrum. Jaarlijks worden er paardenkeuringen en een concours hippique gehouden. 18,5 cm in doorsnee

 

 

 

 

 

 

 

 

 

afb. 5, Opdracht voor de knipkring: ‘de vogelzangschool’. 20 cm in doorsnee

afb. 6, Atie Willemse, vlinder in hart, positief negatief knipsel, gemaakt door Rieny van Beek op kniples bij Atie in 1983.

In 1982 was er een Knipkunsttentoonstelling in ’t Spant in Bussum, opgezet door zes leerlingen van mevrouw Kerp, waaraan 30 deelnemers uit het hele land meededen. Ook werk van leerlingen van mevrouw Kerp was te bezichtigen en zijzelf was geregeld aanwezig om de knipkunst te demonstreren en om belangstellenden les te geven. Deze tentoonstelling genoot een overweldigende belangstelling van het publiek. Een aantal mensen bedacht dat het goed zou zijn als er meer contact tussen de beoefenaars van de knipkunst zou bestaan.

afb. 7, Atie Willemse, Vogels in korenbloemen in hart. 9 x 10 cm

Een initiatief daartoe werd genomen door Lies en Ted Markus. Zij richtten het NICK, Nederlands Informatie Centrum Knipkunst op en legden een kaartsysteem aan met namen van mensen die de knipkunst beoefenden; een deel daarvan was bekend van de tentoonstelling in ’t Spant. Ook maakten zij proefkrantjes van de Knip‑Pers die belangstellenden voor fl.5,- konden bestellen.

 

 

Het groepje cursisten dat iedere week van Bennekom naar Bussum reed om les van mevrouw Kerp te krijgen, besprak in de auto onderweg deze ontwikkelingen op knipgebied en voelden er wel voor om zich verdienstelijk te maken voor de knipkunst. Suus Houtman had inmiddels Atie in contact gebracht met Lies Markus.

Op 23 april 1983 werd de Nederlandse Vereniging voor Papierknipkunst opgericht in de ‘Coehoorn’ in Arnhem op initiatief van Lies Markus. Er waren 59 belangstellenden die zich direct opgaven als lid. Het voorlopig bestuur en de redactie van de Knip‑Pers werd o.a. gevormd door het groepje cursisten van mevrouw Kerp. Ook Atie werd bestuurslid en haar man Theo verzorgde de ledenadministratie op de computer. Het verzenden van de Knip‑Pers nam Atie voor haar rekening, in de beginperiode bijgestaan door Meta van Dijk. Om de Knip‑Pers verzendklaar te krijgen, moesten er veel handelingen verricht worden: op iedere enveloppe moest een adressticker, en afzendersticker, een stempel ‘drukwerk’ en een stempel ‘port betaald’ worden gezet.

Toen het aantal leden groeide, waren er meer handen nodig bij de verzending en kwamen er leden van de knipkringen helpen. Zo ontstond een vaste kern van inpakkers die vier maal per jaar de Knip‑Pers klaar maakten voor verzending onder leiding van Atie. In 1997 heeft Annet van der Heide dit werk van Atie overgenomen.

afb. 8, Atie Willemse, Rozen in hart. 6,5 x 6,5 cm

Atie is nog steeds lid van de eerste Bennekomse Knipkring. Begonnen met 12 leden bestaat de kring nu nog uit 6 personen. De kring komt 8 keer per seizoen bij elkaar. Er worden knipervaringen uitgewisseld en iets nieuws op knipgebied getoond zoals een knipboekje of kalender. Elkaars knipwerk wordt bekeken en de gastvrouw geeft een knipopdracht voor de volgende bijeenkomst. In Aties knipmap zijn mooie voorbeelden te vinden die als opdracht voor de knipkring zijn gemaakt, zoals ‘de vogelschool’ en ‘dierenwelzijn’. Ieder jaar geeft de knipkring een kalender uit, verzorgd door een kringlid, waarvoor de leden knipsels maken.

afb. 9, Atie Willemse, Merel op vlierbes

Atie geeft al 20 jaar kniples en is daar op een bijzondere manier mee begonnen. Op één van de dagen dat To van Waning knipcursus zou geven in Bennekom, was er een dik pak sneeuw gevallen, zodat er geen doorkomen aan was. Daarom belde To, die in Arnhem woonde, naar Atie met de vraag of zij die kniples kon waarnemen; volgens To had Atie daar de capaciteiten wel voor. Atie heeft het gedaan en zij merkte dat het doorgeven van kennis en techniek haar goed lagen, te meer omdat de cursisten zo enthousiast zijn. Vanaf die tijd geeft zij regelmatig knipcursussen of knipavonden voor Kerst of Pasen, die in de beginperiode werden georganiseerd door een buurtcentrum of volksuniversiteit.

afb. 10, Atie Willemse, Sneeuwklokjes op klimopblad. 10 x10 cm

 

Later gaf Atie thuis les aan kleine groepjes belangstellenden. In 8 lessen leren cursisten de techniek van het knippen, zoals dubbelknippen, versieringen uit de vouw maken, vanuit hulplijnen knippen. Allerlei onderwerpen komen aan bod, zoals harten, vlinders, zwanen, bloemen, bladeren, letters, wiegjes, poppetjes enz. De cursisten krijgen van haar geen knipvoorbeelden, maar mogen wel voortekenen naar eigen fantasie, hierdoor leren zij beter naar de dingen kijken. Soms tekent Atie wat voor op een rol behangpapier, die over een kastdeur hangt, bij gebrek aan een schoolbord.

afb. 11, Atie Willemse, 6 x 13 cm

Natuurlijk geeft zij huiswerk mee, want knippen leer je door veel te oefenen. Zij probeert altijd de cursisten enthousiast te maken voor de knipvereniging en voor een knipkring, zodat er nu in de regio 8 knipkringen zijn.

afb. 12, Atie Willemse, Augustus – oogstmaand. 20 cm in doorsnee

Regionale Contact Commissie

In 1985 heeft Atie alle knipkringen in de regio voorgesteld om nauwer met elkaar samen te werken. Dit resulteerde in de oprichting van de Regionale Contact Commissie, waarvan Atie de leiding had.

afb. 13, Atie Willemse, aankondiging van de cursus papierknipkunst in ’t Laag te Bennekom op 13 januari 1987. 10 cm in doorsnee

Deze commissie organiseert knipkunsttentoonstellingen en verzorgt knipdemonstraties. Ieder jaar zorgt Atie voor het ‘bemannen’ van de knipkraam op de Bennekomse Vlegeldag in augustus en met Henny Verheul organiseert zij de ‘knipstraat’ op de Knip- en Scheerdag in juni in Ede-Zuid.

 

 

 

 

afb. 14, Atie Willemse, Oude Kerk te Bennekom, 20,5 x 26 cm

 

 

De Oude Kerk aan de Dorpsstraat in Bennekom met naast de hoofdingang de zgn. kostersteen. Vroeger deed de koster, staande op deze steen, na de kerkdienst mededelingen van algemene aard. In de rand zijn het kruis, anker en hart verwerkt als symbolen voor geloof, hoop en liefde.

 

 

afb.15, Atie Willemse, Knipsel voor de maand september. 8 x 12 cm

 

Jaarlijks houden de gezamenlijke kringen een contactmiddag waarop een knipster uit het land wordt gevraagd om de leden iets nieuws op knipgebied te leren. Ook heeft deze groep in 1993 de Contactdag in Ede georganiseerd. Op de laatste regionale bijeenkomst in 2000 heeft Atie de leiding van deze commissie overgedragen aan Corrie Volker. Als dank voor haar jarenlangen inzet heeft zij van de leden een album met geknipte kaarten gekregen.

Atie knipt heel fijn en precies. Zij maakt knipsels voor kaarten en eieren. Zij maakt gelegenheidsknipwerk in opdracht voor een jubileum, huwelijk of geboorte en zij knipt vrije onderwerpen. Zij heeft knipwerk geleverd voor de kalender ‘de Macht van het Kleine’, die nu jammer genoeg niet meer wordt uitgegeven, en voor een kaartenactie van de Hervormde Kerk van Bennekom en van de plaatselijke afdeling van Amnesty International.

afb. 16, Atie Willemse, Bennekom is van oudsher een agrarisch dorp en daarvan getuigen de boer met de ploeg en de haan met de kippen. De plaatsnaam is in dit knipsel tweemaal te lezen, waarvan eenmaal in spiegelbeeld. 20,5 x 25 cm

Ze gebruikt voor het knippen zwart en effen gekleurd origamipapier of inpakpapier in effen kleuren. Voor witte knipsels gebruikt ze doorslag- of overtrekpapier. Wanneer dit papier opgeplakt wordt, is de ondergrond enigzins door het knipsel te zien. Zij knipt met veel plezier en heeft vaak leuke contacten wanneer zij een knipdemonstratie geeft. Op de vraag of zij nog wensen voor de toekomst heeft, antwoordt zij dat ze graag zou zien dat er meer aandacht voor de praktijk van het knippen komt. Dit kan door op een Contactdag meer tijd en ruimte te maken voor het deelnemen aan workshops en in de Knip‑Pers meer plaats te geven aan knipideeën en kniptips van de leden, waardoor de lezers gestimuleerd worden om zelf aan de slag te gaan.

Rieny van Beek