Visscher, Jan

Jan Visscher, ? 1855-1938 Urk
Jantjen de Knipper van Urk werd op ‘t eiland Jan de Marker genoemd, omdat zijn grootvader van Marken kwam.

Hij is al op vijfjarige leeftijd met knippen begonnen en heeft de kunst afgekeken van andere eilanders. Hij heeft als knecht gewerkt op vissersboten en tijdens windstilten pakte hij schaar en papier. Later bleef hij aan de wal en wijdde zich geheel aan het knippen. Hij werkte in zijn eigen, zuiver decoratieve stijl. De meeste werkstukken waren omrand met bladachtige uitsteeksels, enkel- en dubbelgevouwen geknipt als randversiering. Bomen knipte hij graag, vooral die uit het Para­dijs en treurwilgen, zoals die ook op grafzerken voorkwamen.

Zij meesterwerk was de Hervormde Kerk van Urk met het kerk­hof, die hij meermalen knipte van grote vellen zwart of ge­kleurd sitspapier. De kerk was altijd ‘doorzichtig’, het meubilair en een scheepsmodel binnen zijn er te zien. Uit het kerkorgel ‘hoor’ je als ‘t ware de plechtige klanken van het psalmvers. Het kerkhof, ‘Laasste Rusplaas’ is in neergeklapte positie weerge­geven en opgevuld met het hek en de steeds dubbelgevouwen boompjes, maar zonder graven. In zijn sterfjaar maakte hij er nog een voor de nieuwe predikant.

Altijd was er wel een Bijbelvers of een spreuk die hij in zijn knipsels verwerkte en die de bezitter van het werkstuk tot lering moest zijn. Een geletterd man was hij niet, getuige de spelfouten, dialec­t invloeden en het door elkaar van grote en kleine letterty­pen. Jan verkocht zijn knipwerk meestal aan de eigenaars van jach­ten en aan de reizigers en toeristen die met de postboot van Enkhuizen naar Urk kwamen en hij wachtte zijn klanten op aan de haven met de knipsels opgerold in krantenpapier. Op ‘t laatst vroeg hij een rijksdaalder per stuk.

Hil Bottema noemde de Urker knipper Jantje II (na Jantje I, de Zeeuwse prentenknipper). Hij was een ‘natuurtalent’, die niet geprogrammeerd was door de mode van zijn tijd en niet in een duidelijke traditie stond waaraan hij zijn onderwerpen kon ontlenen.

Collectie
  • Museum het Oude Raadhuis, Urk
  • Nederlands Openluchtmuseum, Arnhem
  • Westfries Museum, Hoorn
  • Particulier bezit
Literatuur