Kroon op het knip werk, Knip-Pers 1990-1

afb. 1, Frans ter Gast, Koningin-Moeder Emma (uit: Appeltjes van Oranje)

Het was eigenlijk wel te verwachten. De Haagse knippers kozen voor de zesde Contactdag, vorig jaar, heel vaak de Gouden Koets, “hun” paleizen en de koningin. Hagenaars léven met het koninklijk huis!
Direct na de oorlog waren de Oranjes natuurlijk een dankbaar onderwerp voor sommige knippers. Frans ter Gast maakte in 1948 een boekje met gedichten en knipsels “Appeltjes van Oranje”. Ook Wiecher Lever toonde in die tijd zijn aanhankelijkheid aan het koningshuis.

In de collectie Lever, die in 1988 werd geveild, bevonden zich een zevental bijzondere Oranjeknipsels. Ze werden in 1877 gemaakt door “Zijne Majesteits getrouwe onderdaan J.E. Hilzer te Neuzen” (Terneuzen). Heel apart is dat de teksten op de achterkant zijn getekend, waardoor de gele, zwarte of rode voorkant van het sitspapier de teksten in spiegelbeeld laat zien. Dat kon toch niet de bedoeling zijn. Wij houden het er op, dat Hilzer (over hem weten we verder nog niets) steeds dubbel papier heeft geknipt en de “goede” teksten heeft opgestuurd aan Koning Willem III.

Ook Arie Tergant uit Westfriesland had in 1840 al een knipwerk aan de Koning (Willem 1) aangeboden. Het werd met vijfentwintig gulden aan de maker teruggestuurd “als wordende soortgelijke voortbrengselen niet meer aangenomen”. Tegenwoordig zou dat ongeveer honderdmaal zoveel zijn, een koninklijke prijs! Curieus is het verhaal, dat de organisatoren van een tentoonstelling over Jan de Prentenknipper in 1967 te Wemeldinge, aan Koningin Juliana bij haar bezoek een origineel knipsel van Jan wilden aanbieden. Uiteindelijk was iedereen ervan overtuigd dat zij het niet boven haar bed zou hangen en kreeg ze een ander origineel cadeau. Maar in de overlevering van een familie die zo’n knipsel bezit, heeft de stellige mening postgevat dat de Koningin zélf er fl 17.000.- voor geboden had. Dat lijkt ons wat ál te royaal…

afb. 2, Frans ter Gast, Cupido, Bernhard en Juliana (uit: Appeltjes van Oranje)

Aan de andere kant van de Zuiderzee maakte Auke Roorda een geweldig groot stuk ter herinnering aan de 7lste verjaardag van Zijne Majesteit Willem III, Koning van Nederland. Voor wie zou hij het bestemd hebben? Nu ligt het, zwaar beschadigd, in het museum It Coopmanshûs te Franeker.

In het Fries Museum te Leeuwarden is ook al een geknipt eerbewijs te vinden; het is een letterknipsel “HULDE aan WILLEM III Koning der Nederlanden, Groot Hertog van Luxemburg enz. enz. enz. Bij gelegenheid van Zijner Majesteits eerste bezoek als Koning, in Friesland. Leeuwarden den 20n April 1852.

Voor Koning Willem II en Koningin Anna Paulowna maakte Hendrik Kuyper uit Noordwolde omstreeks 1842 zijn bewijzen van koningstrouw.

afb. 3, J.E. Hilzer, H.M.Sophia Frederika Mathilda, Koningin der Nederlanden, Geel, 22 x 26 cm, Particulier bezit

Weer terug naar Noord-Holland. Koninklijke bezoeken waren in die tijd evenementen, die men zich nog lang heugde. Toen Koning Willem I Wijde Wormer en Purmerend bezocht in 1842, maakte Neeltje Prijs, de vrouw van Huibert Eenhoorn in de 3 tot 6 jaren daarna twee enorme applicaties van gekleurd papier, die tot in de kleinste details feestelijke optochten langs versierde grachten en markten laten zien, Het museum van Edam heeft er een, die ondanks de deplorabele staat de moeite van het bekijken waard is.

afb. 4, Anoniem, Viva Oranje 1815, 13 x 10,5 cm, Particulier bezit

Maar ook in een eenvoudig hart met “Viva Oranje” uit 1815 kon een onbekende zijn of haar blijdschap uitdrukken over de terugkeer van Willem, de eerste Koning der Nederlanden, na het vertrek van de Fransen.

 

 

 

 

 

Oranje is altijd actueel geweest. Dus, knippers van Nederland, de schaar in de aanslag: Cora van Mora is geknipt als prinses!

afb. 6, Hendrikus Wilhelmus Kuyper, Koning Willem II, 19 x 12 cm en Koningin Anna Paulowna, 18.5 x 11 cm, Fries Museum.

Joke en Jan Peter Verhave