In nummer tien van de KoertenKoerier schreven we:
“Na een korte pauze na het uitkomen van het laatste nummer van “Welkom in Papyria”(nr. 10) is van af het voorjaar van 2017 door de stichting WTj.Lever de “KoertenKoerier” uitgegeven. Ondertitel van deze uitgave is “nieuwsblad over leven en werk van Joanna Koerten“. Deze “KoertenKoerier” zou onregelmatig moeten verschijnen, maar in de praktijk zijn steeds per halfjaar twee nummers verschenen. Eind 2019 konden de laatste twee nummers van de eerste reeks (nr.1-10) worden gepresenteerd. Inmiddels is begonnen met de voorbereidingen voor een nieuwe serie van waarschijnlijk weer tien nummers (nrs. 11-20). Of dat uiteindelijk kan worden gerealiseerd zal moeten blijken“.
We zijn inmiddels tien nummers van de Koerier verder en dit nummer 20 is echt het laatste nummer van de KoertenKoerier dat verschijnt. Bedoeling was dat het nieuwsblad over leven en werk van Koerten de aandacht voor het bijzondere werk van Joanna verder te belichten, maar ook om de religieuze en culturele omgeving waarin zij leefde en werkte verder te onderzoeken. Voor een deel is dat zeker gelukt, maar zoals bijna altijd leidden resultaten van onderzoek en uitgave van nieuwe publicaties tot nieuwe vragen en suggesties. En dat is alleen maar goed.
De kennis over Koerten, haar werk en haar omgeving is de laatste jaren spectaculair toegenomen. Zeker niet alleen door ons eigen onderzoek, vastgelegd in Koertennummers van Welkom in Papyria en de KoertenKoerier, maar ook door bijdragen van andere onderzoekers en publicisten. We noemen het artikel van Martha Moffit in het Nederlands Kunsthistorisch Jaarboek en de door Joke en Jan Peter Verhave in Museum Willet-Holthuyzen opgezette tentoonstelling samen met een publicatie. En verder diverse artikelen in de Doopsgezinde Bijdragen, de ontdekking van Koertens boekenbezit en het bestaan van de stichting Adriaan Blok. En er waren verschillende tentoonstellingen en andere publicaties waarin Koerten een zekere, vaak bescheiden rol speelde.
Al in de twintigste eeuw is het Koertenonderzoek bevorderd door enige belangrijke publicaties. We noemen het artikel van Van Dokkum uit 1915, de NNBW bijdrage van Wijnman uit 1938, de artikelen van Catharina Van de Graft in Historia (1946/1948), het artikel van Michiel Plomp in het LKJ (1989), de bijdrage over het Stamboek door Robert-Jan te Rijdt (1997).
Met de hierboven genoemde publicaties en onderzoeken is in de laatste jaren een stevige basis gevormd voor verder onderzoeken en publicaties.
Met de twintig KoertenKoeriers is door de stichting W.Tj.Lever daaraan een goede bijdrage geleverd, maar het onderzoekswerk gaat natuurlijk verder. We zijn benieuwd wat dat in de komende jaren gaat opleveren.
De onderzoeksprojekten van de Stichting W.T.Lever
De uitgave van de KoertenKoerier is vooralsnog het laatste onderzoeksproject van de stichting W.Tj.Lever. Dit project werd vanaf 2000 voorafgegaan door andere projecten.
2000-2005
In 1999 kon het knipsel De Twaalf Keizers op een veiling in Haarlem worden aangekocht. Naar aanleiding daarvan verscheen in december 2000 een Koerten themanummer van de stichtingsnieuwsbrief. Die uitgave paste uitstekend in het beleid geformuleerd in het beleidsplan “Kort & Goed” om zich meer als een volwaardig museum te presenteren. Zoals vastgelegd in de ICOM definitie van een museum zou het museum mede moeten functioneren als een wetenschappelijk instelling met eigen onderzoek en publicaties.
Medewerking op dat gebied werd gezocht binnen en buiten het museum, want alleen het openhouden van het museum, het organiseren van museumactiviteiten en een mooi tentoonstellingsprogramma kostten al de nodige tijd. Via de wetenschapswinkel van de Universiteit van Utrecht kwamen we in contact met dr. Els Kloek die bezig was met haar project 10001 vrouwen. Een van haar studenten, Barbara de Hoop was bereid zich bezig te gaan houden met Joanna Koerten en na haar onverwachte overlijden werd dit onderzoek overgenomen door Richard Stolzenberg. Het lemma over Koerten kwam terecht in Kloeks publicatie over 1001 vrouwen en het Digitaal Vrouwen Lexicon van het Huygens Instituut.
Inmiddels had ook Attie Broer zich gemeld als onderzoeksmedewerker. Zij deed voor het museum veel werk en maakte brochures over ds. Jan de Blijker en Reliefknipsels en bavelaars in het Dordrechts Museum. Verder verzamelde zij gegevens voor de serie “Zeeuwse knippers en hun werk” en het boerderijproject ten gevolge van het thema Boerderijen van de Monumentendag (“Enkele boerderijen in de Krimpenerwaard nader bekeken”) en het aangekochte werk van Marjolein Beukeboom. Ook maakte zij de serie “Portretten van Papierknippers” voor de Nieuwsbrief. Voor die Nieuwsbrief maakte Henk van Ark een reconstructie van de knipkunsttentoonstelling in Utrecht in 1946 en een bijdrage over Koerten in de serie “Portretten van knipkunstenaars”.
Museumvriend Willem Bax maakte voor het museum een interessante brochure over schimmenspel: “Notities over schimmenspel in Nederland”.
2005-2010
De sluiting van het museum in Schoonhoven betekende een einde aan het museumwerk en daaraan verbonden onderzoek. In deze periode werden artikelen en korte bijdragen gemaakt voor het boek “Geknipt” dat in 2008 uitkwam, Ook werden gegevens verzameld voor de monografie over Wiecher Lever en de brochures “Atelier-Stichting-Museum 1986-2005” en Silhouetten, Silhouettisten Schimmenspel.
2010-2015
Hierna werd besloten te beginnen met de brochurereeks “Welkom in Papyria”, waarvan 10 nummers zijn verschenen. Was deze uitgave eerst bedoeld om aandacht te besteden aan onderwerpen die nog op de plank lagen, al snel zorgde nieuwe tentoonstelling en publicaties voor nieuwe onderwerpen die de moeite waard werden geacht om uit te zoeken. Ook verschenen themanummers over Wiecher Lever, Joanna Koerten (2x), de Jaren Tien van de 20ste eeuw. Ook verschenen in deze periode bijzondere brochures, te weten: “Uit het wonderrijk der schimmen”, naar aanleiding van het 20-jarig bestaan van schimmentheater “Licht in het Donker” uit Zeist en “De knippende schipper” uit Rotterdam 1865-1943. Dat was nu Bram Bosch”, geschreven door Dick de Jong, een familielid van de creatieve schipper.
2015-2022
Door de themanummers over Joanna Koerten en de tentoonstelling “Ode aan de knipkunst” in museum Willet Holthuysen in Amsterdam ter gelegenheid van de 300 sterfdag van Joanna werd duidelijk dat het de moeite waard was meer over Koerten te weten te komen. Hoe zat het precies met haar werk en werkwijze en haar contacten in religieuze en culturele kringen en belangstelling van (buitenlandse) bezoekers aan haar atelier. Een serie van 20 KoertenKoeriers was het gevolg.
Twintig KoertenKoeriers overzicht van de inhoud
# 1
– Maria Sybilla Merian
– Een bijzonder kunstkabinet
– Stephanus- der medicynen docter- Blankaart
# 2
– Op bezoek bij Chevalier
# 3
– Een stamboektekening van Lubienietzki
– Veiling in Rotterdam 1766
# 4
– Abraham Rademaker
– Gerard de Lairesse
# 5
– Gezine Brit en haar Koridon
– Koerten in de Groote Schouburgh
– Joanna en Anna Maria Schurman
# 6
– Creatieve Vrouwen
– Von Uffenbach in Amsterdam: verslag van een reiziger
– Vorstelyke en Aanzienlyke Personaadjen
# 7
– Geleerde heren: Galenus, Bogaert en Van Hoogstraten
– Ander knipwerk van Koerten
– Drie dichters: Van Peterson, Smids en Bruin
# 8
-De Herderszangen
– Koerten op de tentoonstelling van 1946
– Het geknipte portret van Balthasar Bekker
# 9
– Koerten in Nederlandse kunstenaarslexica: Houbraken, Weyerman en Van Gooi
– Koerten in Nederlandse kunstenaarslexica: Immerzeel, Van der Aa en Kramm
# 10
– Koertens portret van Johan de Witt (en dat van Cornelis?)
– Koerten en onze historische sensatie
– Koertenonderzoek vanaf 1900
– Koertenpublicaties van de stichting W.Tj.Lever vanaf 1999
# 11
– Vignetten van Goeree
– Grafmonumenten van Koerten
– Het portret en gedicht van Poot
# 12
– Cosimo. Johanna en Joanna
– Een mooie mezzotint
– Jan Luyken
# 13
– Geleerd Gezelschap
– Adriaan van Cattenburg
– Caspar Brandt
– Jan Vollenhove
– Balthasar Bekker
– David van Hoogstraten
# 14
– Arnold Boonen (1)
– De gebroeders Bidloo
– Het knipsel de Liereman
– Ut Flos Vita Nostra
#15
-Koerten in Hoorn
– Jan Six
– Koerten in het Rijksmuseum
– Koertens Borduurkunst
– De Hollandse Schaarminerve Johanna Koerten
# 16
– Koerten als voorbeeld
– Vrouwen voor Vrouwen
– Arnold Boonen (2)
– Arnold Houbraken en Joanna Koerten
# 17
– Rijberg en Koerten
– De Portretten van Nicolaas Verkolje (1)
– Kunstvenster op Koerten
– Over het geknipte portret van Johann de Witt
# 18
– Het boekenbezit van Joanna Koerten
– Vrome Lieden
– De Twaalf Keizers
# 19
– De Portretten van Nicolaas Verkolje (2)
– Johann Wilhelm, Keurvorst van de Palts
– Bronckhorst en Henstenburgh
– Adriaan Spinniker
# 20
– De laatste KoertenKoerier
– Twintig KoertenKoeriers. Overzicht van de inhoud
– Hoogtepunten: een persoonlijke keuze uit twintig Koeriers
– De stichting Adriaan Blok
