In herinnering: Joke Verhave, Knip-Pers 2021-1

Mijn Joke is er niet meer. Al een tijd was ze niet meer de alerte, betrokken vrouw en vaardige knipster, en nu is het definitief. Velen van jullie lieten weten hoeveel zij betekend heeft. Dat help mij om ons werk voor te zetten. Ik doe het met liefde!

Als vervolg op de vorige artikelen over knippers die oud werden met de schaar, zocht ik in onze beeldbank naar voorbeelden van knipwerk, die de dood als onderwerp hebben; dat waren er niet veel. Grappig is een knipsel van Evert Root, die met zijn schaar begraven wilde worden. Hij overleed in 1978.

In elke tijd gingen mensen en ook knippers op hun manier met het sterven om. Vroeger had men niet zo lang te leven en veel kinderen stierven vroeg. Kijk maar op de tentoonstelling van Jan de Prentenknipper in Middelburg (als die weer open gaat). Hij moest in de loop van zijn zwervend bestaan langs ’s Heeren wegen, een steeds groeiende wolk van kinderzieltjes met zich meedragen. En dat was treurig, zoals hij liet zien op een kerkboekprentje.

 

 

 

In die tijd was het gezegde Memento mori, Gedenk te Sterven, heel vertrouwd. Arie Tergant knipte het, met de regels:

O Mensch gedenk u dood Daar Gy
nog heden staat
Want eenmaal naakt de Tyd dat ook u
sterfuur slaat

In de 19e eeuw met zijn romantiek, vonden mensen het wel gepast om zo’n spreuk aan de muur te hebben hangen. Men was immers beducht voor het Oordeel en als de dood had toegeslagen hoorde het openbaar treuren er bij. Frederik Godschalk gaf in 1842 een onbekende knipper (CL?) vijf jaar na het overlijden van zijn vrouw nog opdracht voor een gedenkstuk. Er zijn allerlei symbolen in verwerkt.

In Middelburg werkte tekenleraar en papierkunstenaar Johannes Hubertus Reygers, die allerlei gedenkstukken maakte, min of meer ruimtelijk. Dit stuk was voor een jonge vrouw, die in 1800 op 23-jarige leeftijd overleed. “De Schoonste zijn de Eerste Bloemen”. Dichterlijke wijs- heden komen niet altijd met de werkelijkheid overeen.

 

 

 

Toch is er hoop. Een piepklein snijwerkje laat een oud verhaal zien met de gedachte: Ni mesme la mort. Zelfs de dood niet. Er klimt een levende rank op tegen een dode boom. De liefde blijft bestaan, gesteund door de herinnering. Zo ook de liefde voor het maken van mooie knipsels, zelfs als het onderwerp verdrietig is. Een knipwerk kan troost bieden en helpen om de herinnering vast te houden.

 

Door Joke Verhave

Door Jan Peter Verhave.
Dit artikel verscheen eerder in Knip-Pers 2021-1