Rotterdamse silhouettisten eind 18de eeuw, Nieuwsbrief 1993-4

In 1991 hield Stichting W. Tj. Lever zich ondermeer bezig met het onderzoek “Silhouettisten te Rotterdam”. Hoewel dit onderzoek in verband met de werkzaamheden voor het nieuwe museum in Schoonhoven niet volledig konden worden afgerond heeft het zeer veel interessante gegevens over de geschiedenis van de papierknipkunst in Nederland opgeleverd. Zo vonden we een vermelding van onbekende reliëfportretten van G. Konsé, nieuwe gegevens over het overlijden van Jan Kopper, twee vermeldingen van onbekende ”Kabinetten van papieren snijkunst” (hierover zal worden bericht in de nieuwsbrieven van 1994) en verschillende advertenties van rondreizende silhouetteurs. De namen van deze silhouetkunstenaars zijn niet onbekend, ze worden onder andere genoemd in de inleiding van de catalogus “De Silhouette in Nederland” (1963/1964). Toch is het de moeite waard hieraan enige aandacht te besteden omdat vooral details in de gevonden advertentieteksten veel zeggen over de werkwijze van de reizende silhouetteurs.

In de Rotterdamsche Courant van 29 juli 1794 treffen we een advertentie aan van G. Schipper. Die laat hierin weten in Rotterdam te zijn waar hij maar kort zal verblijven en dat hij zijn intrek heeft genomen bij D. Hendels op de Visschersdijk.

Schipper is geen knipper, maar maakt profielportretten ‘in Crayon, in Couleuren en in Migniatuur. Hij garandeert een goede gelijkenis en is het profiel niet naar genoegen dan behoeft de klant het niet te kopen. De kunstenaar portretteert niet alleen op zijn verblijfsadres, men kan hem ook aan huis ontbieden.

Op 22 juli 1797 blijkt C(oenraad) Gebhard in de Maasstad aanwezig. Gebhard (“genoegzaam bekend wegens zyne habiliteit in het Silwetteeren”)knipt portretten met de schaar. Hij maakt in vijf minuten tijd twee silhouetten. Niet alleen duurt het vervaardigen van een profiel maar kort, ook hoeft men niet geheel stil te zitten bij het maken van het profiel. Gebhard verblijft bij C. Snoey aan de Nieuwehaven nummer 154. Klanten die geen gelegenheid hebben daar naar toe te gaan of zij “die niet verkiezen by hem te komen” kunnen de silhouetknipper ontbieden. Interessant is dat Gebhard de profiels niet alleen knipt, maar ze indien gewenst ook kan opmaken (hogen) met witte verf.

Ook J. Kamlag heeft, zoals blijkt uit een advertentie in de Rotterdamsche Courant van 11 december 1798, heeft zijn intrek bij Snoey genomen. Hij is eveneens “genoegzaam bekend wegens zyne habiliteit in het Silhouetteren” en vraagt voor twee portretten van één persoon vijftien stuivers. Maar, liefhebbers worden verzocht zich spoedig aan te melden “naardien zyn verblyf alhier maar een korten tyd zal zyn’.