In het jaar 2021 is een opmerkelijke belangstelling voor Joanna Koerten en haar werk te noteren. Soms ging dat gepaard met ronkende koppen en kwalificaties. Het Westfries Museum benoemde Koerten tot “Rembrandt van haar tijd” en maakte een vergelijking met “Lady Gaga”. Ook verzon de samenstelster, met steun van het museum, een verzonnen verhaal over Koertens echtgenoot Adriaan Blok. Koerten werd ook “Gouden Vrouw” in de 17de eeuw en tenslotte was er de aanduiding “Johanna Koerten; Knipkunstenaar van Koningen”.
Die laatste was de kop van Venster 16 van het online kunstmagazine “Kunstvensters”, een initiatief van Jeroen de Baaij, die zich afficheert als kunstliefhebber, recensent en hoofdredacteur van dit kunstmagazine.

Hij geeft zelf al aan dat dit Koertenvenster wel het meest verrassende venster uit zijn Canon van de Nederlandse Kunst is. Die keuze lijkt ook niet zozeer te danken aan de opmerkelijke kwaliteit van haar werk of haar toch wel bijzondere levensloop en/of plaats binnen het Amsterdamse kunst-, religieuze- en intellectuele milieu, maar omdat zij werkte voor koningen, prinsen en tsaren. Ja, kom daar maar eens bovenuit. Ook altijd interessant: Koerten vroeg forse prijzen voor haar werk en daarvoor wordt weer eens een vergelijking gemaakt met prijzen voor het werk van Rembrandt, alsof dat vergelijkbare zaken zouden zijn.

Zo’n kort venster kent natuurlijk zo zijn beperkingen en het leidt al gauw tot merkwaardigheden en slordige opmerkingen. We zien dat ook in de bijdrage over Koerten in het boek “Gouden Vrouwen, maar dat verhaal is 1000x beter dan dit venster. Een voorbeeld: De Baaij schrijft “Beroemde bezoekers schreven bij een bezoek aan het kabinet van Koerten vaak een vers in het stamboek (gastenboek). Hierdoor weten we dat Tsaar Peter de Grote en Keurvorst Frederik van Brandenburg haar met een bezoek hebben vereerd”. Volstrekte onzin, maar het leest wel lekker weg. Een regelrechte fout is de toeschrijving van het knipsel De heilige Antonius met Maria en kind -een knipwerk van Johannes van Achelom- aan Koerten en ga zo maar door.

Het venster over Koerten kan gezien worden als een bijdrage aan de bekendheid van Koerten als bijzondere kunstenaar en de papierknipkunst in het algemeen. Daar is niets op tegen, mits dat maar een beetje zorgvuldig gebeurt, want gemaakte fouten en overdrijvingen blijven lang hangen, zeker in deze tijd waarin gemakkelijke en smakelijke pr verhalen scoren. Het zou daarom goed zijn als De Baaij de ingediende opmerkingen bij zijn venster alsnog een plaats zou kunnen geven.

Waarom Koerten nu precies nu zo in de belangstelling staat is niet duidelijk. Misschien is het gewoon een samenloop van omstandigheden. Maar waarschijnlijker is dat voor de toegenomen belangstelling voor vrouwelijke kunstenaars hierbij een zekere rol heeft gespeeld.

Door Henk van Ark.
Dit artikel verscheen eerder in de KoertenKoerier, voorjaar 2022.