De afgelopen jaren hebben diverse publicaties een belangrijke bijdrage geleverd aan het Koerten onderzoek, dat sinds 1999 min of meer gericht wordt uitgevoerd.
Er verschenen themanummers over Koerten uit de serie “Welkom in Papyria” (2010 en 2015), het artikel “Paper as Power” in het Nederlands Kunsthistorisch Jaarboek van Martha Moffit Peacock (2014), het artikel “Joanna Koerten en haar Schaar van bewonderaars” van Joke en Jan Peter Verhave in Doopsgezinde Bijdragen (2015) en er is begonnen met de uitgave “KoertenKoerier” (vanaf 2017).
Daarbij kan nu worden toegevoegd “The Book Collection of Papercutting-Artist Joanna Koerten (1650-1715)” in Quarendo, vol.50, issue 1-2 (2020) van de hand van Rindert Jagersma en Joanna Rozendaal, die betrokken zijn bij het onderzoek “Female Book Ownership in the Eightteenth Century Dutch Republic”.
De opsomming van Koertens boekenbezit werd gevonden in de inventaris van Maria van Arckel, de tweede echtgenote van Adriaan Blok, opgemaakt na haar dood in 1737 door notaris Matthijs Maten de Jonge. De boekerij van Koerten maakte onderdeel uit van een boekenveiling met uitgaven uit het bezit van Jan Hulsman, Willem Hiddink en dus Joanna Koerten. Het geheel werd aangekondigd onder de naam Juffrouw Blok-Courten voor veilinghouder Salomon Schouten in de Sint Luciensteeg in Amsterdam op 29 en 30 October 1737. Uit het gegeven dat hiervoor de naam van Koerten werd gebruikt kan worden verklaard door de nog steeds bestaande bekendheid van Koerten, onder andere door de Lofdichtenuitgaven van 1735 en 1736, hoewel de kunstenares al in 1715 was overleden.
De auteurs van het Quarendo artikel stellen dat het boekenbezit van Koerten vergeleken met dat van andere vrouwen zeer bijzonder was,. onder andere om de volgende redenen:
– Er is sprake van een voornamelijk mennonistische (doopsgezinde) collectie, maar er is ook ruimte voor boeken van andere religieuze denominaties zoals remonstranten, lutheranen en zelfs katholieken.
– De collectie bestaat niet allen uit religieuze en devotionele uitgaven, maar er zijn ook vele geïllustreerde uitgaven die kunnen worden beschouwd als inspiratie voor haar historische en historische kunstwerken.
– Een belangrijk deel van de boeken is pas aangeschaft na het overlijden van Joanna in 1715. Het is een gerichte activiteit, waarschijnlijk bedoeld als het bevestigen van de reputatie van Koerten als bijzonder kunstenaar en het bevestigen van de roem van Koerten in de toekomst.
Deze en andere conclusies kunnen goed worden gebruikt voor verder onderzoek. Resultaten daarvan zullen zeker te zien zijn in onze Koerten naspeuringen, te beginnen met dit nummer van de KoertenKoerier.
Door Henk van Ark.
Dit artikel verscheen eerden in KoertenKoereier 18, voorjaar 2022