Mijn naam is Jan de Prentenknipper uit Zeeland!

Jan I:
Ik ben een invalide kunstenaar en mijn ware naam is Joseph de Laet. Ik ben vrijgezel en Rooms Katholiek; ik leefde van 1803 tot 1883 in Goes en sommigen zeggen dat ik ‘s winters in het Oude Mannenhuis woonde, maar dat is niet waar. Wel logeerde ik soms langer dan nodig was bij een rijke boer die een prent bij me had besteld.

Jan II:
Ik ben een dikke prentenvent en mijn ware naam is Johan George den Boer. Aanvankelijk dacht men dat ik goudsmid was in Goes, na mijn huwelijk een poos in Rotterdam had gewerkt en later als knipper had rondgezworven in Zeeland. Maar ik blijk in Rotterdam overleden te zijn, vóór ik aan knippen toekwam.

Daarom ben ik een naamgenoot van de goudsmid, kleermaker (dus ook knipper), sjouwer, omroeper, arbeider, bajesklant en ook nog verkoper van Nieuwjaarswensen en prenten, tot ik in 1881 overleed.

Jan III:
Ik ben een rondreizende koopman, geboren in 1799 en te Goes overleden in 1870. Mijn ware naam is Jan Huyssoon, maar dat hoeft niemand te weten. Ik heb vijf kinderen gekregen bij mijn Katholieke huishoudster, met wie ik niet getrouwd was. Ik ben Hervormd en weet dat ik Gods straf verdien voor mijn slechte leven. – Na veel ellende ben ik later nog drie keer wettig getrouwd geweest met niet al te jonge dames. Dat was voor een warme oude dag, maar ik heb jarenlang ook nog om bijstand moeten vragen en ben wel 100 keer verhuisd. Eén troost, ik heb honderden katholieken en protestanten een blijvend aandenken geknipt voor hun gebedenboek of bijbel. (afb. 1) Ik ben niemand iets schuldig dan God, die me hopelijk genadig is.

afb. 1, Jan Huysssoon, Hoop en Liefde, ca. 7 x 10 cm

Eindelijk is nu de ware Jan gevonden, niet door Hil Bottema en Jan I, ook niet door Joke en Jan Peter Verhave met Jan II, maar door Rinus Willemsen en A. Rooze met hun Jan Huyssoon! Het sluitende bewijs was een In Memioriam, geschreven in een Goes’ krantje, kort na zijn overlijden. De oplossing van dit raadsel kon worden bevestigd door aantekeningen over deze man in het Goese archief: plaatsnijder, negociant met een zwervend leven enz.

Proficiat  voor de. twee scherpzinnige amateur historici en “mispoes” voor de ondergetekende twee andere amateurs. Streept u de betreffende passage en het alias Johan George den Boer in “Schaar-kunst” maar door.Het boekje is trouwens om meer dan deze reden aan vernieuwing toe!

afb. 2, Jan Huyssoon, Straf der Zonde

De ontdekking van de echte Jan geeft niet alleen een nieuwe naam, maar ook een heleboel nieuwe gegevens over zijn leven, die we nog niet verklappen. We proberen daarmee een mooi kijk- en leesboek over Jan de Prentenknipper samen te stellen. Wilt u ons daarom een tip geven als u in uw omgeving iemand weet die een knipsel van Jan bezit? Er moeten wel zo’n 200 bezitters zijn, want Jan heeft misschien wel duizend knipsels gemaakt. Het waren vooral veel kerkboekprentjes, die als kleurige doorkijkertjes ruim een eeuw in oude bijbeltjes hebben overleefd. Hoe meer we zien en kunnen fotograferen, hoe mooier het boek zal worden. We zullen al die mensen een vragenformulier toesturen om meer te weten te komen over de herkomst en bijzonderheden van hun knipsel. Misschien kunnen we zo de zwerftochten van Jan ook nauwkeuriger vaststellen. En misschien is er in 1988 dan in liet Museum voor Zuid-  en Noord-Beveland te Goes een overzichtstentoonstelling van zijn werk samen te stellen! Helpt u mee?

Joke en Jan Peter Verhave.

Literatuur:
Bottema (1967) “Jantje de Prentenknipper”, de welbekende onbekende van Zeeland l803?1883?
Antiek 2, 2, 80-91
Joke en Jan Peter Verhave (1982), Jan de Prentenknipper in West- Zeeuws-Vlaanderen
Nehalennia 46, winternr. 33-39
Willemsen (1985), Jantje de Prentenknipper. Zeeland Magazine iS, nr 90, 5-6