In de nieuwsbrieven die in 1994 zullen verschijnen willen we aandacht besteden aan vier 18de eeuwse “kabinetten van papieren snijkunst”. Het gaat daarbij steeds om een verzameling papierkunst gemaakt door één papierknipper of -knipster. Het woord kabinet had in die tijd niet alleen de betekenis van verzameling. Het kon ook worden gebruikt om een ruimte mét een collectie aan te geven óf duiden op het opbergmeubel waarin de verzameling was ondergebracht. We beginnen met het knipkunstkabinet van een schoolmeester uit Hillegersberg bij Rotterdam.

Simon Verhoeff (1745- 1796)

Op 14 maart 1799 kondigt de Rotterdamse boekverkoper J. Hendrik sen in de Rotterdamsche Courant aan dat hij eind april zal gaan verkopen boeken prenten, schilderijen en het “Cabinet van Snykonst, van wylen den Schoolhouder S. Verhoef , aan den Berg”.

Het is de eerste van een reeks advertenties waarin telkens dat knipkunstkabinet wordt vermeld. Hendriksen probeert in de krant op steeds wisselende wijze deze papierkunst aan te prijzen en heeft het over het “Cabinet van Snykonst”, “het beroemde Konstkabinet van Snykonst”, “het overheerlyk Kontkabinet” en ‘het KonstKabinet van Papieren Snykonst” (14 maart, 26 maart, 6 april, 20, 23 en 25 april 1799).

Wie die schoolmeester S. Verhoeff was ontdekken we in een rouw advertentie van enige jaren eerder. Maria van der Meide laat in de Rotterdamsche Courant van 25 oktober 1796 weten dat haar man Simon Verhoeff, koster, voorzanger en schoolmeester te Hillegersberg op 20 oktober ten gevolge van een galziekte is overleden in de ouderdom van vijftig jaar en bijna elf maanden. Zijn die vermelde gegevens juist, dan moet Simon Verhoeff eind 1745 zijn geboren.

Simon Verhoeff, schoolmeester uit Nieuwerbrug, heeft in 1771 gesolliciteerd naar de onderwijzersplaats in het dorpje Hillegersberg. Van de 43 sollicitanten blijven er voor de tweede ronde drie sollicitanten over: Jan Heynis uit Woerden, Willem Westveld uit Oud-Alblas en Simon Verhoeff uit Nieuwerbrug. Verhoeff wordt gekozen met 18 stemmen tegen respectievelijk 10 en 7 stemmen. In het archief van de gemeente Hillegersberg zijn een brief van Verhoeff aan de schout en de afgelegde proeve van schrijfkunst bewaard gebleven.

Proeve van Schrijfkunst

Niet bekend is welk papierknipwerk Simon Verhoeff heeft gemaakt. Dat wordt niet duidelijk uit de advertenties van boekverkoper Hendriksen, de catalogus van de veiling in april 1799 kon niet worden achterhaald. Werk van Verhoeff in particuliere of museale collecties is nog niet aangetroffen. Toch beschikken we over een schriftelijke bron die een indruk kan geven van de knipkunst van de Hillegersbergse schoolmeester. In 1863 is te Delft in de maanden juli en augustus namelijk een tentoonstelling gehouden van oudheden en merkwaardigheden.

In de tentoonstellingscatalogus vinden we, naast werk van diverse andere papierknippers, vermeld onder de nummers 2240 en 2241: “Een zee met schepen in lijst, 1770 en een dito van 1765” ingezonden door G. van Schagen en “Een gezigt op Rotterdam van de Maaszijde; met schepen” uit het bezit van Mevr. de Wed. van Swieten. Ze zijn gemaakt door knipper G. Verhoef; gezien het bovenstaande gaan we er nu vanuit dat in Delft werk van Simon Verhoeff uit Hillegersberg te zien is geweest.

Door Henk van Ark.
Dit artikel verscheen eerder in Nieuwsbrief 1993-1 van Stichting W. Tj. Lever.