Het juninummer wordt samengesteld in mei, dit jaar omstreeks Pinksteren. Het Is 50 dagen na Pasen, en we zoeken naar inspiratie voor een verhaal dat geknipt is voor Pinksteren. Wat is dat eigenlijk voor een feest: vrij en zonnig, maar verder? Velen weten niet meer waar ze de vrije dag aan te danken hebben. het Vuur is er een beetje uit; ook knippers hebben blijkbaar weinig enthousiasme voor dit feest. Dat is jammer want de symboliek van Pinksteren is heel rijk. Een voorbeeld: midden in de examentijd, nerveuze leerlingen die hopen op een beetje licht in hun verwarde hoofd. De leraar is weg, die kunnen ze niets weer vragen. Ze moeten het alleen doen. En dan, opeens zien ze het: De woordenstroom wordt tot een prachtig opstel en de vreemde talen rollen over de tong. Ze herinneren zich de oude teksten en zien het verband met wat te bewijzen was.

afb. 1, anoniem, Huwelijksknipsel, 32 x 40 cm.

Dat beeld kan helpen het begrijpen van een knipsel van de nu hoogbejaarde Tola Steinhage, die de uitstorting van de Heilige Geest op de discipelen van Jezus afbeeldde (afb. 2). Uit het donker komen wind en vuur aangewaaid, troost voor een alleen gelaten groepje dat middenin een rouwproces zich heeft afgezonderd van de feestvierder (zie het Bijbelboek Handelingen, hoofdstuk 2).

afb. 2, Tola Steinhage, uitstorting van de Heilige Geest op de discipelen van Jezus

Het was toe Shavoe’ot, het wekenfeest: zeven weken na Pesach weder de eerstelingen van de graanoogst opgedragen in de Tempel en er was veel volk van heinde en ver komen feesten in de stad. Een ‘hoorn van overvloed’ was vroeger een heel bekend symbool van geluk en veel knippers hebben er gebruik van gemaakt, vooral in huwelijksknipsels, zoals dat uit de vorige eeuw, van een bakkersknecht uit Friesland (afb. 4). In de tijd van de apostelen was ‘Pentecost’ ook een feest van de Gods-openbaring aan de profeten en in het bijzonder Mozes, die ooit met tien leefregels voor de mensen van de berg was afgekomen. Mozes is in 1892 afgebeeld door Geert Jager uit Hellum bij Groningen (afb. 3, detail); Jan de Prentenknipper in Zeeland beeldde hem af met de afkorting XGB (!).

afb. 3, Geert Jager, detail

Het Pinksterfeest is ook onderwerp van een van de vele bijbelknipsels door Jannes Grootenhuis, omstreeks 1850 in Almelo (afb. 2). Het grote knipsel toont de apostelen tussen de pilaren, kroonluchters en draperieën van de Tempel. Ze vertellen met enthousiasme aan de aanwezige theologen wat er zojuist is gebeurd. Sommigen lijken van vervoering omhoog te springen en de gezapige deskundigen zitten op hun stoelen en zeggen: “ze hebben wat teveel op . . . Protest! Want het is nog vroeg op de dag. Wat Petrus dán zegt, staat in een veelheid van taal en teken afgebeeld in het knipsel: “Gij Joodsche mannen en gij allen die te Jeruzalem woond, dit zij u bekend en laat mijne woorden tot uwe ooren in gaan, maar dit is het wat gesproken is door den Profeet Joël: En het zal zijn in de laatste dagen zegt GOD (hier niet leesbaar), Ik zal uitstorten van mijnen GEEST op alle vleesch”.

afb. 4, Jannes Grootenhuis. 56 x 44 cm

Geest is Spiritus in het Latijn en daar van komt het begrip inspiratie. Om een mooi knipsel te maken hebben we inspiratie nodig en het bekijken van oude knipsels kan inspiratie geven. Bij dit knipsel hebben wij nog altijd een gevoel van weemoed. We hadden het graag willen kopen op de veiling van de collectie Lever, omdat Pinksteren voor ons een bijzonder feest is. Helaas had het Nederlands Openluchtmuseum meer middelen dan wij… .Pinksteren is niet te grijpen en we troosten ons dat de Geest waait waarheen hij wil, ook in het betreffende museumdepot!

Tot besluit, in 1974 heeft ook Jantje III het Pinksterfeest tot onderwerp van een van haar knipsels gemaakt (afbeelding op de voorpagina). De duif en de doop zijn tekenen van leven. Pinksteren, een feest vol symbolen: wind en vuur, tong en taal, openbaring en jonge zelfstandigheid, belijdenis en vormsel. Neer dan Kerst en Pasen zijn wij ménsen bij Pinksteren betrokken en dat kan een bron van inspiratie zijn, ook voor ons knippers en andere kunstenaars.

Joke en Jan Peter Verhave