De meeste tekeningen in het Stamboek van Koerten zijn portretten en allegorische voorstellingen. De portretten zijn vaak voorzien van het nodige “bywerk” en soms ook met een “Vaars” eronder. Een aparte categorie zijn de portretten van geleerde heren die zijn afgebeeld in hun goed voorziene studeerkamer. Volgens de Testas catalogus zijn dat:
- 30: “Het Portrait van Professor Cattenburg, staande met een Boek in de hand in zyn studeer Kaamer, met meerder bywerk, door den zelven (Verkolje)”.
N. 32: “Een dito (=Portrait), Dom.Becker in zyn studeer Kaamer en meerder bywerk, door den zelven (= N.Verkolje)”.
N. 33: “Een dito (=Portrait), Casper Brand, staande aan een Tafel in zyn studeer Kaamer, met veel bywerk, door den zelven (Verkoije)”.
N. 35: “Een dito (=Portrait), Jan Vollenhoven, zittende in zyn studeer Kaamer, en meerder bywerk, door den zelven (=Verkolje)”.
N. 37: “Een dito (=Portrait),Do.Hoogstraten, staande in zyn studeer Kaamer, en verder bywerk, door den zelven (Verkolje)”.
Deze portretten behoren dus tot de reeks die Nicolaas Verkolje rond 1720 voor het Stamboek heeft gemaakt. In de tijd van Verkolje hadden kunstenaars op zijn minst drie manieren van tekeningen maken: een schetsmatige, een uitgewerkte en een daartussen liggende stijl. Door velen zijn zijn uitgewerkte tekeningen zeer geprezen, zeker de manier waarop die met het penseel zijn gewassen.
Verkolje was een kunstenaar die veel in opdracht heeft getekend. Het werken voor het Stamboek van Koerten moet hem de nodige tijd hebben gekost. Uiteindelijk heeft hij in de periode 1720-1726 44 tekeningen voor dat Stamboek, op een na allemaal portretten met allegorisch bijwerk. Van verschillende daarvan -de kunstenaars en de dichters- maakte hij bovendien tweede en derde versies voor verzamelaars en bewonderaars van de voorgestelden. Een voorbeeld daarvan is het portret van Johannes Bronkhorst met zinnebeeldig bijwerk.
Noten
1. Robert-Jan te Rijdt, “De tekeningen van Nicolaas Verkolje”, in: Paul Knolle/Everhard Korthals Altes, “Nicolaas Verkolje 1673-1746. De fluwelen hand”,. 110-149. Zie ook: Henk van Ark, “Gerard de Lairesse en Nicolaas Verkolje”, De KoertenKoerier, nr. 4, Zuidhorn voorjaar 2018.
2. Idem, cat.nr.28 (p.122-123).
Door Henk van Ark.
Dit artikel verscheen eerder in KoertenKoerier 13, najaar 2020.