Van graveur, tekenaar, uitgever en stempelsnijder Gerrit Konsé (1751-1826) is bekend dat hij papieren portretten heeft gemaakt voorstellend de “Wel eerw Heer v d Leeuw” en de “Wel Eerw Heer Van Kersten”. Die portretten bevinden zich in het West-Fries Museum in Hoorn en waren te zien op de expositie “Silhouetten” die daar enige tijd geleden is gehouden. In een advertentie in de Hoornsche Courant uit de periode 1800-1805 is een advertentie gevonden waarin het portret van C.v.d.Leeuw, “gelieft leeraar by de Hervormde Gemeente te Hoorn” voor de prijs van twee gulden (inclusief vergulde lijst) door Konsé te koop werd aangeboden (zie Knip-Pers 1992-1, pp. 16-17). Gerrit Konsé is in 1751 te Amsterdam geboren en overleed aldaar in 1826. Hij heeft in Leiden gestudeerd en werd in 1791 aan gesteld als stempelsnijder bij de Munt van West-Friesland. Uit een vondst gedaan in het kader van het onderzoek “Silhouettisten te Rotterdam” blijkt nu dat Konsé al veel eerder, waarschijnlijk vergelijkbare papieren portretten heeft vervaardigd en verkocht. We troffen in de Rotterdamsche Courant van 28 februari 1789 deze advertentie aan:

Portretten van Willem V en zijn vrouw dus, waarvan duidelijk wordt vermeld dat ze “konstig in Papier uitgewerkt” zijn en dat dit “hoog uitdrijven van Papier” door velen werd bewonderd. (Zwarte) silhouetportretten waren in deze tijd bijzonder populair, maar er was kennelijk ook een markt voor witte reliëfportretten.  Van een Rotterdamse knipper is eveneens bekend dat hij portretten in laagreliëf heeft gemaakt: Jan Kopper. Van Eijnden/Van der Willigen schrijven reeds in 1817 dat Kopper welgelijkende portretten maakte die hij als halfverheven beeldwerk, op de wijze van gedreven metaal, opwerkte. Of Kopper dezelfde techniek als Konsé toepaste wordt uit de beschrijvingen niet duidelijk. Daarvoor zouden we voorbeelden van Koppers portretwerk moeten hebben en die zijn (nog) niet voorhanden. In de catalogus van het kunstkabinet van de Rotterdamse bakker en knipper (enige tijd geleden ontdekt) worden de portretten vermeld van Z.D. Hoogheid W. Friso, de kerkhervormers Johannes Calvijn en Maarten Luther en de Rotterdamse predikant Petrus Hofstede. Het werk van Konsé en Kopper zet ons in ieder geval op het spoor van een vrij onbekend papierkunst ver schijnsel in de 18de en het begin van de 19de eeuw: de witte papieren (reliëf) portretten.

Door Henk van Ark.
Dit artikel verscheen eerder in Nieuwsbrief 1992-2 van Stichting W.Tj. Lever.