Glück und Glas, wie leicht bricht das

‘Handen die helpen, zijn heiliger dan lippen die bidden’. Het is één van de spreuken waardoor Henk Scheepers zich zeer voelde aangesproken. Hij knipte de spreuk verschillende keren, omlijst door verschillende bloemen en symbolen en andere decoratieve elementen. Met lelies, bijvoorbeeld, als symbool van reinheid, voortkomend uit ‘hoornen van overvloed’.

Er waren nog vele andere spreuken die hij graag verwerkte in zijn knipsels. Vaak hadden die een wat filosofisch karakter. Stuk voor stuk zijn het doordenkertjes. ‘Het werkelijke vermag meer dan het mogelijke’, is er zo één. De knipkunst was voor Henk Scheepers kennelijk een manier om uitdrukking te geven aan gedachten die hij belangrijk genoeg vond om ze met anderen te delen.

Ruth, de vrouw met wij hij tientallen jaren zijn leven deelde, totdat hij begin dit jaar op 79-jarige leeftijd overleed, leerde Henk kennen in Duitsland. Vandaar dat de Duitse taal nogal eens terugkomt in zijn knipsels: ‘Glück und Glas, wie leicht bricht das’ (‘geluk en glas, hoe gemakkelijk zijn die te breken’).
Voor Scheepers had die spreuk ongetwijfeld nog een extra dimensie. Hij was één van de weinigen in Nederland die zogenaamd ‘zilverglas’ (verzilverd glaswerk) verzamelde. Ook maakte Henk Scheepers ontwerpen voor zijn knipsels waarin hij teksten in zowel de Duitse als de Nederlandse taal uitwerkte, zoals: ‘Das grosste Stück vom Glück is verträglichheit’. In een vergelijkbaar knipsel is de boodschap in het Nederlands: ‘Het grootste deel van het geluk is verdraagzaamheid’.

Het verwerken van langere teksten in knipsels is een precisiewerkje. Dat was Henk Scheepers wel toevertrouwd. Totdat hij in 1983 met de vut ging, werkte Scheepers namelijk als technisch tekenaar voor onder meer vliegtuigbouwer Fokker. Scheepers was een veelzijdig knipper en ook aan al het andere knipwerk – van silhouetten tot en met stambomen – werkte hij met een bijna ongelooflijke nauwkeurigheid. Dat is onder meer te zien in de knipsels die hij maakte van (land)huizen en andere gebouwen.

Zo waren het ‘slotje Huize Limburg’ en het bijbehorende koetshuis in zijn Brabantse woonplaats Oosterhout onderwerp van studie. Scheepers knipte de gebouwen diverse keren, iedere keer weer met evenveel aandacht voor bijvoorbeeld de talloze kleine ruitjes, die hij soms inkleurde om lichtval te suggereren.

Vooral in de jaren negentig oefende Scheepers zich in het knippen van bloemstukken, geschikt op prachtige bokalen. Vaker terugkomend is een margriet-achtige bloem, waarvan hij de harten accentueerde met talloze witte stipjes. Sommige ideeën knipte Scheepers vaker dan eens. Zo is er een bloemenknipsel uit 1997: een bokaal waaruit quasi-nonchalant één bloem is losgeraakt en ernaast ligt. In 1998 knipte hij hetzelfde ontwerp opnieuw, kennelijk om het resultaat te perfectioneren – als dat al mogelijk zou zijn.

 

 

Soms kleurde hij knipsels met potlood in. Ook dat kon aanleiding zijn een ontwerp vaker te knippen, om het vervolgens met andere tinten in te kleuren.

Met veel fantasie verwerkte Scheepers subtiele details in knipsels voor bijzondere gelegenheden in zijn familie- en vriendenkring. Daarbij maakte hij gebruik van traditionele symbolen als rozen, harten, zwanen, engeltjes, rozebottels, korenbloemen, of een ooievaar bij geboorte, maar ook van eigen vondsten.

‘De tijd vliegt voorbij’ drukte hij bijvoorbeeld op originele manier uit door af en toe in gelegenheidsknipsels een ‘gevleugelde zandloper’ te verwerken.

Voor zijn levensgezel Ruth knipte Henk begin 1986 een zwaan, die een boeket rozen op de vleugels draagt. De zwaan staat symbool voor trouw, de rozen voor liefde. Aan het boeket rozen hangt een geknipt kaartje, waarop Henk met de hand schreef: ‘Lieve Ruth, was de weg zo kort of ging de tijd zo snel?’. Voor een geliefde bekende die de vijftigjarige leeftijd bereikte en dus Sara had gezien, knipte Henk een toepasselijk tafereeltje. In de linkerhelft kijkt een Hollandse vrouw (de jarige) naar de rechterhelft met een oudere dame in oosterse sferen (Sara).

De Algarve in het zuiden van Portugal was de geliefde plaats voor Henk en Ruth om te overwinteren. Ook daar vond Henk Scheepers een bron van inspiratie om kunstwerkjes te knippen, van typisch Portugese tafereeltjes die rust uitstralen, bijvoorbeeld, zoals de carroca Algarvia, waarbij een muildier een kar trekt met daarop een oudere man onder een parasol. Een zeldzaam geworden tafereeltje, merkte Scheepers met enige weemoed daarbij op.

In één van Scheepers ontwerpen overbrugt de steel van een tulp de afstand tussen Nederland en Portugal. De steel van de tulp is als het ware de ‘weg’, met aan het ene uiteinde thuisland Holland, gesymboliseerd door een oer-Hollandse tulpenbloem, en aan het andere eind de haan, symbool voor Portugal. Op de verbinding tussen die twee landen symboliseren soms koeien, soms onderweg-attributen, zoals een auto en koffers, de afstand tussen beide thuisfronten.

Henk Scheepers was vanaf de beginjaren actief betrokken bij de Nederlandse Vereniging voor Papierknipkunst. In de loop van de jaren leverde hij regelmatig een bijdrage aan de Knip-Pers. De laatste periode van zijn leven wist hij dat hij leed aan een ziekte waarvan genezing niet mogelijk was. In de maanden voordat hij stierf, maakte Henk Scheepers zelf de kaartjes klaar waarmee zijn overlijden bekend gemaakt zou worden aan familie, vrienden en bekenden. Op ieder kaartje prijkt een knipseltje.

 

 

Zijn laatste nieuwjaarswens voor 2002 was een knipseltje begeleid door de tekst:

‘Dat geluk uw dagen volgt’.

Ruth bedankte voor het medeleven na het overlijden van Henk met een kaartje, waarop zij deze wens bij ieder in herinnering bracht.

Magda Helms