Begin januari stapte ik op een echt winterse dag al vroeg in Heerhugowaard in de trein om naar Zutphen af te reizen. Hoewel het onderweg steeds witter en bovendien mistiger werd, kwam ik na een lange reis toch mooi op tijd aan, leve de NS!

Zutphen is een prachtige oude stad met wei 1000 monumenten, maar ik zal beslist nog eens terug moeten komen om dat alles te bekijken, want daar was nu geen tijd voor: ik ging op bezoek bij Hans Borstlap, de maker van het fraaie boekwerkje: ‘Tussen Keulen en Parijs’. Het werd voor het eerst uitgegeven in 1971 en heeft sindsdien 9 drukken mogen beleven. Hans Borst voorzag oude kinderrijmpjes op muziek van toepasselijke knipsels en het leek me leuk eens wat meer te weten te komen over deze fantasierijke en kennelijk muzikale knipper.

Hans Borstlap werd in 1943 geboren en in zijn jeugd werden zijn creatieve mogelijkheden al ontdekt en gestimuleerd, want hij bezocht 10 jaar lang de Vrije School in Den Haag. Omdat zijn interesse altijd al uitging naar dieren en planten, volgde hij daarna de Middelbare Land- en Tuinbouwschool in Warmond, met het plan tuinarchitect te gaan worden.

Als leuke bezigheid tijdens de (saaie?) lessen knipte hij van zijn leraren goed lijkende silhouetten, tot groot enthousiasme van zijn medeleerlingen. Om wat bij te verdienen ging hij dus silhouetten knippen in “Het Gouden Hoofd”, een etablissement in Den Haag. Na zijn studie werkte hij 2 jaar als hovenier in Zwitserland, moest vervolgens in militaire dienst, bedacht toen dat hij toch maar geen tuinarchitect wilde worden en sloeg een totaal andere weg in.

Hans komt uit een kunstzinnig milieu en groeide op met muziek. Al heel jong kreeg hij blokfluitles, maar ruilde na een tijd de fluit in voor een cello. Op zijn 22ste meldde hij zich bij het conservatorium in Den Haag en werd aangenomen. Als muziekstudent verdiende hij op de Pier in Scheveningen een leuke knipcent bij, want van de directeur ervan mocht hij in een (gratis) winkeltje zijn silhouetten knippen en verkopen, dat leverde vooral bij mooi weer aardig wat op…

Bij slecht weer waren er natuurlijk weinig bezoekers en viel er weinig te knippen, maar dan gebruikte hij de tijd om te componeren en zijn partituren te schrijven. Jammer genoeg is er ooit maar één werk van hem uitgevoerd: een koorwerk ‘Exultate Jubilate’, uit gevoerd door studenten tijdens een ontgroeningfeest.

Na zijn studie kwam Hans in dienst bij Het Gelders Orkest in Arnhem. Hij was intussen getrouwd en er waren drie Borstlapjes geboren. Zutphen leek een prima plek om te gaan wonen voor het jonge gezin, niet te ver van Arnhem en bovendien was er een Vrije School voor de drie zonen. En … er was ook een grote tuin, zodat behalve de muziek, nog een andere passie zijn leven ging beheersen: wijn maken!

Gelukkig nam het knippen ook nog een heel grote plaats in zijn leven in. Voor zijn kinderen knipte Hans van alles en nog wat en zo successievelijk werd het plan bedacht om een boek samen te stellen met oude kinderrijmpjes op muziek en daarbij toepasselijke knipsels te maken. Dat staat er zo makkelijk, maar het bleek drie jaar te kosten voordat alles naar zijn zin was. In 1971 kwam zijn mooie ‘boek ‘Tussen Keulen en Parijs’ uit en het was direct succesvol.

Naast zijn werk in het orkest vertoonde hij ook overal zijn papierknipkunsten en tijdens de ‘Papierage”, een manifestatie bij V&D, eind jaren ‘70, werd hij door Suus Houtman ‘ontdekt’. Zij vroeg hem te komen demonstreren in het Openluchtmuseum in Arnhem en een groot aantal jaren zat Hans in de keuken van de Westfriese Stolpboerderij aldaar silhouetten te knippen.

Vanaf 1981 maakte hij ook 26 jaar lang deel uit van een groep ambachtslieden die in Doesburg een 4-daags evenement opluisterden. Speciaal daarvoor had hij een tent laten maken waarin hij gerieflijk zijn silhouetten knipte en zijn werk kon ophangen en uitstallen.

In de loop der jaren vervaardigde Hans van alles op knipgebied: geboortekaartjes, gelegenheidsknipsels, metamorfoses (in vijf stappen een portret van mens naar dier), advertenties enz. enz. en ik mocht alles uitgebreid bekijken. Chico, de papegaai, mengde zich ook geregeld in de conversatie en als hij te weinig respons kreeg, ging hij op de muzikale toer en floot een al of niet bekende melodie, allemaal heel vrolijk.

Hans gebruikt altijd 140 grams zwart papier, tekent met 2B potloden zijn ontwerpen, knipt een en ander uit en vervolgens wordt het knipwerk geplakt met …. Bisonkit. Een niet zo gebruikelijke lijm voor knippers. Ook in zijn schaar-keus is hij bijzonder. Omdat hij de ogen van zijn favoriete schaar te klein vond, heeft hij die vervangen door grotere van een ander exemplaar: gewoon erop laten lassen. Daar had de Zwitserse knipper Hauswirth vast niet aan gedacht; die maakte ijzerdraadjes aan de ogen van zijn schaar waar zijn grote vingers goed in pasten.

Hans Borstlap is een uiterst enthousiaste man die zijn talenten goed kan combineren: Voor een expositie ter gelegenheid van het 100-jarig bestaan van Het Gelders Orkest knipte hij verschillende dirigenten in karakteristieke poses ten voeten uit. Voor zijn wijnflessen ontwerpt hij prachtige etiketten, drukt ze af op etikettenfolie en knipt ze vervolgens een voor een uit. Voor de etiketten alleen zou je zijn wijn kopen!

In 2005 kreeg hij jammer genoeg een herseninfarct, maar daar laat hij zich niet door belemmeren in zijn bezigheden. Zijn dagen zijn erg gevuld, want naast wijn maken, muziek luisteren, koken, papierknippen en kletsen met zijn papegaai, heeft Hans nog meer hobby’s: hij is bij voorbeeld dol op bloemschikken.

Het door mij meegebrachte bosje tulpen werd zeer vakkundig in een vaas gezet En verder bleek hij een enthousiaste goochelaar, ik kreeg zelfs een privévoorstelling! Jammer genoeg werden de briefjes van 50 euro niet vermenigvuldigd, zoals eigenlijk zijn bedoeling was.

Omdat ik door de weersomstandigheden weer op tijd naar huis wilde, kwam er eigenlijk te vroeg een eind aan de gezellige middag. Met een fles wijn, allerlei mooi knipwerk en een hoofd vol enthousiaste verhalen, nam ik afscheid van Hans Borst en van Zutphen, in de hoop die bijzondere kniptent van hem hier of daar nog eens aan te treffen. Misschien een keer een leuk idee voor één van onze Contactdagen?

leke Boosman