De aanleiding voor dit artikeltje Is de contactdag 1999 in Enkhuizen. De leden van de vereniging die in Enkhuizen geweest zijn, zullen beamen dat het een fantastische contactdag was. De knipkring die er de schouders onder gezet heeft was Enkhuizen, ondersteund door Texel. U hebt de lof over deze dag kunnen lezen in een vorige Knip-Pers. Echter het bestuur heeft haar gebruikelijke bloemenhulde niet kwijt gekund want… Enkhuizen wilde niet bedankt worden!!…
Uit de zaal kwam de suggestie dat de grote motor achter de contactdag, Annie Langedijk het beste bedankt zou kunnen worden door een artikeltje in de Knippers over haar tante An Posthuma. Wij hebben met veel plezier deze vraag opgepakt.

Jan Peter en ik bezochten An Posthuma-Zult in Enkhuizen. We werden opgevangen door nicht An Langedijk, die ons loodste naar de Nieuwstraat, waar we hartelijk ontvangen werden door Annie’s tante An. De staaltjes van haar bezig en kunstzinnig leven waren heel zichtbaar.

An bleek een gezellige tante, 85 jaar jong, met een werkend leven in de drukkerij van haar man achter zich en moeder van drie dochters. De Noord-Hollandse uitspraken rollen al snel over de tafel, een paar voorbeelden:
– we zijn altijd doenig,
– een gat in je hemd wordt een bloemetje,
– we kennen niet stil zitten,
– snippers maakte niet uit – Pa was toch te werk en als hij thuis kwam was de boel weer glad.

Maar hoe is ‘tante An’ tot het knippen gekomen? Waren er meer knippers in de familie? En van wie heeft Annie Langedijk het knippen? Ik zal proberen deze vragen te beantwoorden.
Tante An is altijd dol geweest op bloemen. Enkhuizen is een bloemen(zaad)stad en zij strooide als klein meisje overjarig zaad uit. Later is zij de bloemen gaan drogen en, let op, dan begint het knippen want: onder die opgeplakte gedroogde bloemen moet een vaasje! En zo is het gekomen.

Papier was voor haar bekend en voldoende voor handen, want haar echtgenoot had een drukkerij. Toen An de smaak van het knippen te pakken had, ging haar man het knipwerk drukken en in het Zuiderzee Museum werden de kaarten verkocht. Twintig verschillende met een verkoop van zo’n duizend per jaar! De meest verkochte kaart droeg de spreuk: ‘Na regen komt … weer een bui (afb 2)

Wenskaarten zijn iets persoonlijks en daardoor werken ze beter dan een gewoon kaartje. Toen eens alle Nieuwjaarskaarten verstuurd waren bleef er één over. Op advies van haar man heeft An deze kaart naar de koningin gestuurd en tot haar verrassing kreeg ze een reactie terug!

Omdat zij zelf grootmoeder is van een tweeling stuurde An aan prinses Irene bij de geboorte van haar tweeling een knipsel en opnieuw kreeg ze een reactie. Hoewel An zeer bescheiden is en liever niet in het zonnetje staat, geniet zij hier toch zichtbaar van.

Een geliefd onderwerp van knippen was de lievelingscomponist van haar man: Mozart (afb 3), met daarbij sierlijke dames. Gelukkig droegen deze dames lange jurken want ‘benen knippen is akelig’.

Het echtpaar Posthuma heeft drie dochters gekregen en voor alle drie heeft An een levensboek gemaakt. Met het eerste boek is zij begonnen in 1966: ‘Beelden uit mijn herinnering’. Onderwerp is haar eigen levensverhaal, ouderlijk gezin en jeugd, het overzetten van een scheepje, bloemen plukken in de wei, matrozenpakjes, krabbetjes vissen… daarna haar huwelijk en liet krijgen van de drie dochters.

De illustraties in deze boeken bestaan uit teksten en knipwerk, tekeningen en borduursels. En zoals al opgemerkt, gedroogde bloemen en natuurlijk onder de bloemen een geknipt vaasje of een bloemenkarretje. Heel Noord-Hollands zijn ook de zwaantjes in haar knipwerk.

Tante An noemt haar knippen ‘nep knippen’. Ze legt dit zelf als volgt uit: ik leg altijd een wit velletje papier op een zwart velletje. Op het witte velletje maak ik een tekening, dan ga ik knippen en geef ik het zwarte velletje weg.

Tekenen kan ze, en schilderen ook: op haar hoge leeftijd is ze actief in de Enkhuizer schildersclub ‘Paulus Potter’ en de kleuren spetteren van het doek. An is een veelzijdig kunstenares en met haar gezondheid en helderheid van geest is ze een voorbeeld van een mooi leven. Door een operatie aan haar ogen ziet ze nu gelukkig alles weer duidelijk.

Bestaat er een kniptraditie in de familie? Nee en ja.
De familiestamboom bevat een pagina met knipwerk van Geertje de Leur (1813-1895), zuster van de overgrootvader van An Posthuma. Zij maakte decoratieve werkstukjes, met een overvloed aan ranken en bloemen. Voor tante An is dit nooit aanleiding geweest om te gaan knippen, ze was er indertijd niet eens van op de hoogte! Maar nu vermoedt ze dat op een kaart uit de Westfriese museumwinkel knipwerk van Geertje de Leur is afgebeeld, groen, fragiel en anoniem (afb 1).
En hoe is Annie Langedijk tot knippen gekomen? ‘Nou gewoon een vriendin van me ging op cursus hij Nel van Wezel, ik vond het altijd wel mooi en ging daarom mee’ (afb 4).

Bijzonder dat de drie dames onafhankelijk van elkaar zijn gaan knippen en dat dit als drieluik nu bij elkaar ligt. Ik kan me niet aan de indruk onttrekken dat zo’n soort combinatie in meet Noord-Hollandse families te vinden moet zijn.

Joke en Jan Peter Verhave