Evert Root Sr., een kunstenaar met de schaar, Knip-Pers 1983-2 en 3

De prentenverzameling van het Openluchtmuseum verwierf het afgelopen jaar een deel van de nalatenschap van de Amtserdamse papierknipper Evert Root (1896 -1978). Hij was een veelzijdig mens, die ik u wil proberen te schetsen aan de hand van een aantal van zijn knipsels uit de verzameling en de teksten die van het bewaard zijn.

In zijn jonge jaren knipte Evert graag dieren, waarmee zijn broers speelden. Hij vertelde in zijn levensbeschrijving (geschreven In 1973) dat hij, druk met het knippen, zelf niet aan spelen toekwam.
Het tekentalent zit de familie Root in het bloed. De vader in grootvader van Evert konden het ook. Het liefst had hij een opleiding in deze richting gevolgd, maar die weelde was niet voor hem weggelegd. Hij moest aan de slag in het sohildersbedrijfje van zijn vader. De aanleg voor tekenen heeft hij kunnen gebruiken bij het schilderen na reclames en opschriften op uithangborden en op etalageruiten. Zodra het op de spelling aankomt heeft zijn slechte beheersing van de taal hem nogal eens parten gespeeld; het kwam zelfs voor dat hij een tekst opnieuw moest schilderen.
In die jaren werd door de schilders gebruik gemaakt van sjablonen om decoraties aan te brengen op behang, muren en plafonds. Evert sneed zijn eigen “slabonen” en vervaardigde ze ook wel voor andere schilders.

afb. 1, de heilige Familie, 28,5 x 17 cm, collectie Nederlands Openluchtmuseum

 

Evert Root toefde graag in het Rijksmuseum om te genieten van de schilderijen om “innergie” op te doen. Hij gebruikte soms het werk dat hij zag als onderwerp voor zijn knipsels (afb. 1).
Vaak voegde hij er een eigen detail aan toe: “De hond en de kat zijn van mijn”. Evert Root knipte meestal uit dubbelgevouwen silhouettepapier (dit papier is aan de voorkant dofzwart, aan de achterkant wit). “DIn dublo” noemde hij het zelf. Blijkbaar waren de spiegelbeelden voor de opdrachtgevers.

 

In opdracht vervaardigde knipsels hadden als onderwerp huwelijk, geboorte, portretten, Bijbelse voorstellingen; verder knipte hij sprookjes, sterrenbeelden, rozen, wensen waar je zelf de tekst of naam kon invullen, voorvallen uit zijn eigen leven of uit zijn omgeving.

Ondanks zijn voorliefde voor het knippen van rozen is het leven van Evert Root niet over rozen gegaan. Hij moest in de crisistijd voor vrouw en vier kinderen het brood bij elkaar schilderen. Zijn zoon en naamgenoot overleed op jeugdige leeftijd , toch is Root zich steeds als Root Sr. blijven betitelen onder zijn knip- en schrijfwerk. Hij is na de oorlog twee maal gehuwd geweest. Evert Root dreef sinds 1936 in de Korte Leidsedwarsstraat te Amsterdam een winkeltje: “De Leidse Toko”. Hij verkocht schoonmaakartikelen, borstelwerk, olie, schildersbenodigdheden, etc. Ten behoeve van toeristen schilderde hij flessen en verkocht souveniers.

afb. 2, Foto knippen van af 7,50 per prent

Hoewel de laatste vrouw van Evert hem heeft gestimuleerd om meer te gaan knippen, duldde ze de snippers niet in huis. Evert heeft zijn stoel toen in de winkel gezet en heeft na zijn 65ste jaar daar zeer intensief geknipt omdat nu de zorg voor het onderhoud van het gezin was weggevallen. In de winkel lag zijn plakboek met o.a. duplo’s van portretten, getekend (vaak van de televisie) en geknipt. Vaak had hij een exemplaar naar de betreffende personen gestuurd: Wim Ibo, Mireille Matthieu, Godfried Bomans …op zijn winkeldeur hing het affiche “Foto Knippen”. “

 

 

Hij had geen schroom om de mensen te benaderen, Prins Bernard vroeg hij om een huisje buiten de stad. Bij de gemeente Amsterdam protesteerde hij in knipwerk en tekst om te wijzen op misstanden ten aanzien van huisvesting of parkeerproblemen. Een ingezonden stukje, direct reageren op situaties was kenmerkend voor het karakter van Evert Root. Het Parool heeft een aantal artikeltjes aan hem gewijd. Ter ere van zijn 75ste verjaardag werd onder meer uit zijn mond opgetekend: “Met mijn werk zal het wel net gaan als met dat van Jan de Knipper uit Urk. Na zijn dood ging het naar het Openluchtmuseum in Arnhem. Ik wil trouwens als ik dood ga een schaar mee in mijn kist, dan kan ik als ik boven kom direct op Petrus afgaan en zeggen: ”Hé, Petrus, kom es effies hier. Dat wordt dan meteen het mooiste portret.”

afb. 3, begraven met de schaar

Ondanks zijn christelijke opvoeding en voorkeur om Bijbelse verhalen uit te beelden, was zijn manier van geloven ongebonden. Evert Root vond op het eind van zijn leven vriendschap uit de kring van het Leger des Heils. Hij heeft ook illustraties voor de Strijdkreet geknipt. Kort na de dood van zijn derde vrouw is Evert Root overleden op 81-jarige leeftijd. Een deel van zijn werk bevindt zich in het Nederlands Museum van Knipkunst te Westerbork, een ander deel is in de collectie van het Openluchtmuseum opgenomen.

Evert Root, een harde werker, een man uit het volk, een volkskunstenaar, een echte Amsterdammer, bekend Leidsebuurter, leeft voort onder zijn vrienden. Hij gaf zichzelf en uitte zich in zijn knipwerk. Hiervan getuigt de handgeschreven tekst die hij in zijn winkel had opgehangen:

De knipkunst heeft waarden
voor hem die het mind.
Maar voor de maakster
een met veel zorg gebaard kind

Ontleend aan het artikel van Joke Verhave in B&M 43, 1980 van het Openluchtmuseum in Arnhem.