Een 17de eeuws ruiterportret, Knip-Pers 1991-3

anoniem

Zijn ruiterportretten in de schilderkunst vanaf de 16e eeuw een veel voorkomende manier van portretteren, in de knipkunst zijn dergelijke portretten vrij zeldzaam. Jammer dan ook dat we van dit 17de eeuwse, in velijn gesneden ruiterportret de geportretteerde niet hebben kunnen achterhalen en ook de maker niet bekend is. De manier waarop het gesneden is doet sterk denken aan het werk van Frederik Hendrik van Voorst, maar volgens kenners heeft hij dit werk niet gemaakt.
Wat geldt voor ruiterportretten in de schilderkunst zal ongetwijfeld ook van toepassing zijn op dit snijwerk. In het begin kunnen we dergelijke portretten zien als statieportretten van regerende vorsten of andere hooggeplaatste personen. Veelal hadden deze portretten een militair karakter en dragen de afgebeelde personen een wapenuitrusting. Soms zijn het herinneringen aan een bepaalde gebeurtenis, een overwinning, al of niet voorzien van allegorische elementen.
In de loop van de 17de eeuw en vooral in de 18de eeuw krijgen de ruiterportretten een ander karakter. Ze geven bijvoorbeeld de geportretteerde weer tijdens de jacht. De portretten krijgen hierdoor een wat minder officieel karakter.
Maar bij alle ruiterportretten en vooral die waarop de ruiter in het zadel zit, speelt het paard een statusverhogende rol. Het feit dat persoon hooggezeten is verhoogt zijn waardigheid.
Verder was het zo dat in de 16de en 17de eeuw het beoefenen van de rijkunst op een aristocratische opvoeding duidde en verwees het ruiterportret als het ware naar een de geboorte en de educatie i de geportretteerde. Aan eind van de 18de eeuw neemt het statuselement van de ruiterportretten af, doordat paardrijden bij een bredere laag van de bevolking populair wordt. In dit anonieme 17de eeuwse snijwerk zijn alle kenmerken het statusverhogende element aanwezig. Tevens heeft de maker in de guirlanderand, verschillende symbolen verwerkt, zoals de ‘wildemannen’ het symbool van de wijnkopers uit die tijd en putti met harnas en helm, een militair symbool.

Afm. 22.5 x 18 cm. Het werk bevindt zich in een particuliere collectie.

Door Tonny Jurriaans
Dit artikel verscheen eerder in Knip-Pers 1991-3